مسوولیت ...

حفاظت از جان کوه نوردان در یک گروه(2 نفر به بالا) وظیفه و مسوولیتی اخلاقی و قانونی است که در مدت زمان احرای برنامه در محدوده ی مکانی آن، بر عهده ی اعضای گروه به شکل متقابل است. کوه نورد موظف است در مقابل خطرات کوهستان، هم از خود محافظت کند و هم از همنوردش. اما مسوولیت های قانونی عضو ساده، سرپرست، امدادگر، پزشک، آشپز و ... متفاوت اشت.
برای شناختن مسوول یک حادثه در برنامه ای که متشکل از تعداد زیادی عضو با سطح تجربه ها و مسوولیت های گوناگون است، ابتدا باید حادثه را مورد بررسی قرار دهیم و مسوول حادثه را بر مبنای وظایفش و سطح تجربه و سمت در برنامه بشناسیم. به طور کلی می توان گفت که افراد دارای تجربه ای بالاتر و سمت بالاتر، مسوولیت بیشتری دارند.
از سوی دیگر، کوه نوردان شرکت کننده در برنامه ها وظیفه دارند بر پایه ی برنامه ی از پیش تعیین شده با نظم به سوی هدف پیش بروند و اوامر و نواهی سرپرست (یا پیش کسوت یا مربی) را اجرا کنند. آنان نباید برای کسب افتخار، با پذیرش خطر جان خود و دیگران را به خطر بیاندازند. اگر یک کوه نورد با پذیرش خطر، دستور سرپرست را نادیده بگیرد؛ در صورت بروز هر گونه حادثه ای در برنامه، مسولیت قانونی فقط متوجه خود اوست.
در صورت بروز حادثه و طرح دعوا، قاضی با بررسی همه جانبه و تشخیص رابطه ای سببیت با نقض مقررات، در کشف حققیت می کوشد و کوه نورد خاطی را به مجازات می رساند. برای آن که کوه نورد در حادثه ای مسوول شناخته شود، لازم است که بین عمل (یا ترک فعل) او و حادثه، رابطه ای احراز شود؛ در این صورت می توان گفت که حادثه، نتیجه ی حرکت عمدی یا قصور و بی احتیاطی او بوده است.
یک بار دیگر یادآور می شود که اگر نقض مقررات (یا عرف) نشده باشد و فعالیت ورزشی در محدوده ی زمانی و مکانی خود انجام شده باشد، در صورت بروز حادثه – با هر گوه نتیجه؛ حتی مرگ- کوه نورد همراه یا سرپرست و مربی و... هیچ گونه مسولیتی نخواهند داشت.

مسوولیت کوه نورد :

در برنامه های دوستانه و سازمان نیافته، چنانچه کوه نورد به دلیل نداشتن آمادگی جسمی/ روحی/ فنی، یا رعایت نکردن اصول ایمنی و بی احتیاطی، یا اشتباه، دچار حادثه شود، مسوولیت متوجه خود اوست. در برنامه های سازمان یافته (مانند برنامه هایی که از سوی هیات ها، گروه ها، باشگاه های کوه نوردی اعلام و اجرا می گردد، یا برنامه های تیم ملی) اگر عضو شرکت کننده در برنامه از اوامر و نواهی سرپرست یا مربی سرپیچی کند، و دچار حادثه شود، مسوولیت فقط متوجه خود او خواهد شد.
سهل انگاری در "حمایت"، تسبیب حادثه با بی احتیاطی (مثلا فراهم آوردن شرایط سقوط سنگ)، دادن ابزار فرسوده یا خراب به هم طناب، تحریک هم نورد به انجام کار غیر معقول، شوخی نابجا در محیط کوهستان و مانند اینها، اگر منجر به بروز حادثه برای همراهان شود، شخص مرتکب مسول خواهد بود.
مسولیت سرپرست. سرپرست، کوه نوردی است که هدایت و هماهنگی یک گروه انسانی را با تجهیزات و تدارکات آنان به سوی هدفی مشخص بر عهده دارد. در یک برنامه ی کوه نوری، سرپرست معمولا فرد با تجربه تر و آگاه تر گروه است. او اختیار دارد که کارهای برنامه را در میان افراد گروه تقسیم کند و دستورهای لازم را به آنان بدهد، و نیز اختیار دارد برنامه را متوقف کند و گروه را به مبدا بازگرداند. از دیگر وظیفه های سرپرست، می توان حفاظت و مراقبت از اعضا را نام برد. در زیر به چند جنبه از مسوولیت های سرپرست اشاره می کنیم:
1. مسوولیت اخلاقی؛ تلاش در پرورش خصلت های نیکو، مسوولیت وجدانی در جهت مراقبت از اعضای گروه

2. مسولیت فرهنگی؛ تلاش در انتقال و گسترش فرهنگ کوه نوردی

3. مسولیت معنوی؛ تلاش در رسیدن به کمال و فضیلت، مبارزه با ناهنجاریهای رفتاری

4. مسولیت قانونی؛ تلاش در حفظ جسم و جان کوه نوردان در برابر خطرات احتمالی (جلوگیری از بروز حادثه، و نیز فعالیت امدادی درست پس از حادثه).

مسئولیت گروه ها و باشگاه های کوه نوردی :

مراقبت از اعضای گروه یا باشگاه در برنامه های کوه نوردی، و اداره ی کلیات برنامه ها، از وظیفه های مدیران گروه یا باشگاه است که معمولا به یکی از اعضای با تجربه تر شرکت کننده در برنامه تفویض می شود. انتصاب فرد بی کفایت برای سرپرستی یک برنامه یا استخدام یک مربی بی صلاحیت برای برگزاری دوره ی آموزشی، و بروز حادثه بر اثر آن، می تواند دلیلی برای اقامه ی دعوا به طرفیت مدیران گروه یا باشگاه باشد (بر اساس مفاد ماده ی یک قانون مسولیت مدنی). این سازمان ها می توانند با توضیح خطرهای کوهستان برای داوطلبان عضویت و گرفتن امضا از آنان در این مورد که عواقب ناشی از بروز حوادث کوهستان بر عهده ی خودشان است، و نیز برگزاری دوره های آموزشی و رعایت اصل مراتب مهارت ها (اعزام به برنامه های دشوار پس از شرکت در برنامه های ساده تر و تمرینی)، از خود رفع مسوولیت قانونی کنند.
عضوگیری از افرادی که به سن قانونی نرسیده اند یا شرکت دادن آنان در برنامه های کوه نوردی، بدون گرفتن رضایت نامه ی کتبی از اولیا، می تواند موجب طرح دعوا باشد.

4 متن فوق برگرفته از مقاله (( کوهنوردی - حادثه - قانون ))
که توسط حشمت حیدریان و عباس محمدی از حقوقدانان و کوهنوردان کشورمان نوشته شده است .